تفاوت یادگیری مفهومی و حفظی در ریاضی ، چرا بچهها ریاضی را زود فراموش میکنند؟
یکی از سؤالهای همیشگی والدین اینه که:
«چرا فرزندم وقتی جدول ضرب یا جمع و تفریق رو یاد میگیره، بعد از مدتی فراموش میکنه؟»
پاسخ سادهست: چون یادگیریش حفظی بوده، نه مفهومی.
در این مقاله قراره بفهمیم تفاوت یادگیری حفظی و مفهومی چیه، و چرا دومیه تنها راه واقعی برای درک و ماندگاری ریاضیه.
یادگیری حفظی یعنی چی؟
یادگیری حفظی یعنی کودک فقط عددها و پاسخها رو بدون درک منطق پشتش به خاطر میسپاره.
مثلاً:
“۳ × ۴ = ۱۲”
کودک فقط عدد ۱۲ رو حفظ کرده، اما نمیدونه این یعنی ۳ گروه چهارتایی.
این نوع یادگیری در ظاهر سریعتره، اما موقته.
وقتی کودک با سؤال جدید یا شرایط متفاوت روبهرو میشه، نمیتونه از دانستههاش استفاده کنه چون «منطق ذهنی» پشتش رو نداره.
یادگیری مفهومی یعنی چی؟
در یادگیری مفهومی، کودک به جای حفظ کردن پاسخها، مفهوم و رابطه بین عددها رو درک میکنه.
مثلاً:
“۴ × ۳ یعنی ۴ تا گروه داریم، توی هر کدوم ۳ تا شیء هست.”
او این مفهوم رو در ذهنش تصویرسازی میکنه، شاید با مهره، لگو یا نقاشی.
در نتیجه، حتی اگر جواب دقیق رو فراموش کنه، میتونه با منطق خودش دوباره بهش برسه.
و این یعنی «یادگیری واقعی».
چرا یادگیری حفظی باعث فراموشی میشود؟
چون ذهن کودک هنوز به مرحلهی تفکر انتزاعی نرسیده.
او عددها رو فقط زمانی میفهمه که بتونه آنها را لمس کند، ببیند یا در قالب تصویر و داستان تجربه کند.
وقتی فقط عددها را میشنود و تکرار میکند، ذهنش ارتباط معنایی پیدا نمیکند و بهمرور فراموش میکند.
چطور یادگیری مفهومی را تقویت کنیم؟
۱. استفاده از تصویر و رنگ
آموزش تصویری باعث میشود کودک ارتباط واقعی بین عدد و مفهوم را ببیند.
مثلاً برای آموزش ضرب، به جای نوشتن ۳×۵، میتوان ۳ گروه پنجتایی از سیب، توپ یا مهره کشید.
در کتاب ضربونه همین روش بهصورت کامل استفاده شده است.
کودک با رنگ، تصویر و داستان یاد میگیرد که ضرب یعنی چند دسته مساوی، نه فقط عددهای خشک روی کاغذ.
۲. آموزش با بازی و تجربه
کودک وقتی بازی میکند، مغزش فعالتر و پذیراتر است.
میتوانید از بازیهای مهرهای، کارت عددی یا تابلو تمرین ضرب استفاده کنید تا یادگیری به تجربه تبدیل شود، نه حفظ.
فیلمهای آموزشی کتاب ضربونه هم دقیقاً بر همین پایه طراحی شدهاند؛
در آنها مفاهیم ریاضی با بازی و داستان آموزش داده میشود تا یادگیری برای کودک تبدیل به تفریح شود
۳. ارتباط دادن ریاضی با زندگی واقعی
هر جا فرصت دارید، از موقعیتهای روزمره برای تمرین ریاضی استفاده کنید.
مثلاً بپرسید:
«اگر هر بستنی ۸ هزار تومنه و ۳ تا بخریم، چند میشه؟»
یا
«اگه تو هر بسته ۴ مداد باشه و ما ۵ بسته بخریم، چند تا مداد داریم؟»
اینجا کودک حس میکنه ریاضی یه چیز واقعی و مفیده، نه فقط برای امتحان!
۴. اجازه بدید خودش راهحل پیدا کنه
وقتی کودک اشتباه میکنه، سریع جواب رو نگید.
بهش کمک کنید با فکر کردن به پاسخ برسه.
این فرآیند باعث میشه مغزش فعال بمونه و ارتباط مفهومی قویتری شکل بگیره.
نتیجهگیری
یادگیری حفظی مثل ساختن خونه روی شنِ ناپایداره؛ زود ظاهر میشه اما زود هم از بین میره.
اما یادگیری مفهومی، مثل ساختن خونه روی پایهی محکم فهم و درکه — چیزی که تا همیشه در ذهن کودک باقی میمونه.
اگر میخواید فرزندتون ریاضی رو واقعاً بفهمه، از آموزش تصویری، بازیمحور و داستانی استفاده کنید.
منابعی مثل کتاب و فیلمهای آموزشی ضربونه دقیقاً با همین هدف ساخته شدن:
تا ریاضی برای کودکان، ساده، شیرین و ماندگار بش
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
دوره های آموزشی مرتبط
دیدگاهتان را بنویسید